This site offers materials from Bende, Katavi Region, Tanzania
 IRC & LingDy 2
ILCAA, Tokyo University of Foreign Studies

Home Introduction Tusahule Sibhende
Dictionary

Unit 6  Suula jya mukaagha

Mwisoko /Sokoni

Hanu hamwetu hakoobhe esoko ikulu iifuku lya Jumataanu ne Jumamosi. Kwisoko kukooghusibhwa fintu fingi, kobhe teeteli fyakulya fya kabhila singi, sabhuuni, fyombo ne fintu findi fingi.

Hapa kwetu huwa na soko kubwa siku za Jumatano na Jumamosi. Sokoni huuzwa vitu vingi kama vile vyakula vya aina mbalimbali, sabuni, vyombo na vitu vingine vingi.


Iiduuka lya mbogha /Duka la nyama

Amina:  Seesi ni silingi singa? 
Musulusya: Iifungo limwi ni silingi iighana. Iisinku lya makonde silingi maghana ataanu.
Amina: Bheeji ni nkulu nkana! Mpungusisye.


Amina: Hiki ni shilingi ngapi?
Muuzaji: Fungu moja ni shilingi mia. Fungu la ndizi ni shilingi mia tano.
Amina: Bei ni kubwa sana! Nipunguzie.


Iiduuka lya nyama / Duka la nyama

Yasini:   Ghwakola. 
Bhucha:  Endita. Kalibhu ! Kunga nyama jinonile. 
Yasini:   Iifungo ni silingi singa? 
Bhucha:  Ni elufu itatue. 
Yasini:   Piima kilo jimwi jya munyofu, jindi bhusooje bhwa mwenga, ne jindi jya nundu 
Bhucha:  Ni bhwene. Koleela hale. Kambi kaane tekabhwene. 
Yasini:   Ni bhwene. Twala mahela ghoobhe. 


Yasini:  Pole kwa kazi. 
Muuza Bucha:  Asante. Karibu ! Angalia nyama imenona. 
Yasini:  Kilo ni shilingi ngapi? 
Muuza Bucha:  Ni elfu tatu tu. 
Yasini:  Pima kilo moja ya mnofu, nyingine utumbo peke yake, na nyingine ya nundu. 
Muuza Bucha:  Sawa. Sogea mbali. Kisu changu hakioni. 
Yasini:  Ni kweli. Chukua pesa yako. 


Iiduuka lya myenda / Duka la nguo



Halima:  Ndikuhensa kughula myenda jya bheeji nse. 
Maajo:  Ghema ghooghu haaha. 
Halima:  Bhuti, mwenda ghwandyohela? 
Maajo:  Elo, mwenda ghwakulyohela nkana. 
Halima:  Ghooghu mwenda ni silingi singa? 
Maajo:  Ni silingi elufu itaanu.
Halima:  Nandyohelwa no ghooghu mwenda. Mpungusisye fise. Nsilina mahela ghaa kutoosya. 
Maajo:  Ni bhwene. Ulina singa? Mpe ghaagho mahela ghoolina aghoe 
Halima:  Ghwalyohya. Lisyaliko 


Halima:  Nataka kununua nguo ya bei ndogo. 
Mama:  Jaribu hii hapa. 
Halima:  Vipi, nguo imenipendeza? 
Mama:  Ndiyo, nguo imekupendeza sana. 
Halima:  Hii nguo ni shilingi ngapi? 
Mama:  Ni shilingi elfu tano. 
Halima:  Nimependezwa na nguo hii. Nipunguzie kidogo. Sina hela za kutosha. 
Mama:  Sawa. Una ngapi? Nipe hizo hela ulizonazo tu. 
Halima:  Umefanya vizuri (Asante). Jua kubwa (Kwa heri). 


Mifaano jindi /Mifano mingine

Nfunsile ghaagha mahela.  Nichenjie hizi hela. 
Ndina mahela mase.  Nina hela ndogo. 
bheeji nkulu, nsogha, ntooli, nse  bei kubwa, nzuri, ndogo 
 

Maghambo mahya /Msamiati 

bhusooje utumbo
-funsa -chenji
-nona -nona
kabhila aina
-koleela -sogea
-lyohela -pendeza
-lyohya -fanya vizuri
mapombo mapafu
munyofu, minyofu mnofu, minofu
sinyi, finyi ini, maini
   


Masiina ghaa mbogha na majabho /Majina ya mboga na matunda



Masiina ghaa fintu fya mwiduuka /Majina ya vitu vya dukani
iifulila, mafulila   sufuria, masufuria  ndobho  ndoo 
kaghembe, tughembe  wembe, nyembe  nfuka  jembe, majembe 
kambi, twambi  kisu, visu  nkusa  kamba 
lupanga, mpanga  panga, mapanga  saabhuni  sabuni 
mukele / muunyu  chumvi  sukaali  sukari 


Namba

1 jimwi 20 makumi abhili
2 iibhili 30 makumi atatu
3 iitatu 40 makumi ine
4 iine 50 makumi ataanu
5 iitaanu 60 makumi mukaagha
6 mukaagha 70 makumi ndwi
7 ndwi / mpungati 80 makumi munaane
8 munaane 90 makumi kenda
9 kenda 100 iighana
10 iikumi 200 maghana abhili
11 iikumi na jimwi 1,000 eelufu
12 iikumi ne ebhili
13 iikumi ne etatu
14 iikumi ne ene
15 iikumi ne etaanu
 

 Mifaano

1 [-mwi] muntu ghumwi mtu mmoja
2 [-bhili] bhantu bhabhili watu wawili
3 [-tatu] bhantu bhatatu watu watatu
4 [-ne] bhantu bhane watu wanne
5 [-taanu] bhantu bhataanu watu watano
6   bhantu mukaagha watu sita
  bhantu ndwi watu saba
  bhantu munaane watu wanane
  bhantu kenda watu tisa
10    Bhantu ikumi watu kumi
       
 

Copyright 2016 (c) Yuko ABE, All rights reserved.