This site offers materials from Bende, Katavi Region, Tanzania
IRC & LingDy 2 ILCAA, Tokyo University of Foreign Studies

Unit 4	Suula jya bhune
Ndaa jimwi / Tumbo moja
Bhaabha bhatwana ni ndaa jimwi. Tu ghooghu ghumwi ni ghwa mujindi ndaa. Bheene ni ndaa jimwi, ne ghoogholi mwihwa ghwabho mukulu. Ila ni bhaana muntu bhukoohela siibho ghaakatoolanga bhakeema bhaa ndaa jimwi
Hawa watoto ni tumbo moja. Ila huyu mmoja ni wa tumbo jingine. Wenyewe ni tumbo moja na yule ni dada yao mkubwa. Ila ni wana ndugu kwa sababu baba yao alioa wanawake wa tumbo moja.
Mifaano jindi / Mifano mingine
Njitilwe Yasini, munya Sefu. [ku mughoosi]  Naitwa Yasini, mtoto wa Sefu. Njitilwe Mwajuma, wa Masyaka. [ku mukeema]  Naitwa Mwajuma, mtoto wa Masyaka.  Taata ajitilwe Masyaka, munya Kabhambala. [ku mughoosi]  Baba anaitwa Masyaka, mtoto wa Kabhambala.  Maajo ajitilwe Halima, wa Sefu. [ku mukeema]  Mama anaitwa Halima, mtoto wa Sefu. Mwana ghwa nyinambele ajitilwe Juma, ghwa bhubhili Hamisi.  Mtoto wa kwanza anaitwa Juma, wa pili Hamisi.  Ndina bheehwabhaane bhabhili no mutooghwane ghumwi.  Nina dada wawili na kaka mmoja. (mimi=mwanamume)   Ndina bhaajoojo bhabhili.  Nina dada wawili. (mimi=mwanamke)   Bhakuuku bhonse bhaakafwa / bhaliifwa.  Wazee wote wamekufa zamani.   Bhamukwetu na bhafyalaane bheekeele kuMwese.  Mjomba na binamu wanaishi Mwese.   Ndina mukulughwane ghumwie.  Nina (kaka au dada) mkubwa mmoja tu.   Mukulughwane alina bhaana bhabhili, mughoosi no mukeema.  Mkubwa wangu ana watoto wawili, mwanamume na mwanamke.
Ndaa jimwi (Tumo moja)
Ndaa jimwi / Tumo moja
taata, so, sye, siifwe, siinywe, siibho  baba yangu, yako, yake, yetu, yenu, yao...  maajo, nyoko, nyina, nyineefwe, nyineenywe, nyinaabho maajo, nyoko, nyina, nyineefwe, nyineenywe, nyinaabho  mama yangu, yako, yake, yetu, yenu, yao  kuuku  bibi au babu  taata ghwa kabhili  babu yake baba  maajo ghwa kabhili  bibi yake mama  iikololyane  kaka mkubwa au mdogo kwa mwanamke  joojo  dada mkubwa kwa mwanamke  mutooghwane  kaka au dada mdogo, mdogo wangu  mukulughwane  kaka au dada mkubwa  mwihwaghwane / ilumbulyane  dada kwa mwanamume  mukwetu  mjomba  mfyalaane  binamu, mtoto wa mjomba au shangazi  taata mukulu, taata mutwana / taata mutooli  baba mkubwa, baba mdogo  maajo mukulu, maajo mutwana / maajo mutooli  mama mkubwa, mama mdogo  silikati  baba au mama wa katikati  mwisukulu  mjukuu  senge  shangazi  mkwa taata  baba wa kambo  mukaa taata  mama wa kambo  iibhane, iibha  mume wangu, wake  mukasyane, mukasi  mke wangu, wake  mwanaane, bhaana bhaane  mtoto wangu, watoto wangu
Masina ghandi /Majina mengine
mutunda pacha aliyezaliwa kwanza  kahasa pacha aliyezaliwa wa pili  nkombo mtoto aliyezaliwa baada ya mapacha  kakwankwa mtoto aliyezaliwa baada ya “nkombo”  siita mtoto aliyezaliwa baada ya “kakwankwa”  kasindye mtoto aliyezaliwa kwa kuanza miguu  masyala mtoto wa kiume aliyezaliwa baada ya mwingine kufa  ndiilo mtoto wa kike aliyezaliwa baada ya mwingine kufa  kalekwa (ka-lek-wa) mtoto aliyefiwa, aliyeachwa na mzazi akiwa bado mchanga
Masiina ghaa mighabho /Majina ya mizimu ya Kibende
Ghwasibhwesa Mzimu wa Bugalaba, mke wa “Muswabaantu”  Iityasyo  Mzimu wa Bhusyamba  Kabhulwanyele  Mzimu wa Ndolo  Kalomo  Mzimu wa Bugalaba, mtoto wa kiume wa “Mbabhala”  Kamwendwe  Mzimu wa Bhutinta  Kantange  Mzimu wa Bhutinta, mtoto wa kiume wa “Kamwendwe”  Katabhi  Mzimu wa Katavi, mtoto wa kiume wa “Nkungwe”  Kusu Mzimu mkuu wa Bhusungwe  Mbabhala  Mzimu wa Bugalaba  Mulangwa  Mzimu wa Bhughansa  Munyangwa  Mzimu wa Bhutinta, mtoto wa kiume wa “Kamwendwe”  Muswabhantu  Mzimu wa Bugalaba  Mwese  Mzimu wa Mwese  Nkungwe  Mzimu wa Mahale  Sighanyiike  Mzimu wa Bhusungwe, mke wa “Kusu“  Wamwelu  Mke wa “Katabhi”  Weefula / Ghwefula  Mzimu wa Bhutinta, mke wa “Kamwendwe”
Mighabho jya Sibhende (Mizimu ya Kibende)
Copyright 2016 (c) Yuko ABE, All rights reserved.